Słownik pojęć systemu EPR

Cel ogólny konspektu w systemie EPR  – to odkrycie,efekt spotkania edukacyjnego do którego dochodzą w trakcie procesu uczenia się wszystkie dzieci w grupie. Inywidualnie cel ten dla każdego uczestnika grupy ma inne znaczenie, nie musi być najwżniejszy np. Ania tak jak wszytskie dzieci odkryła sposób na obliczenie obwodu prostokąta, dla niej jednak ważniejszym odkryciem stało się poprawne wypowiedzenie słowa - education- w języku angielskim. Cel ogólny - konstruktywistyczny jako nowa wartość eduacyjna staje sie elementem dalszego procesu odkrywania. Dzieci w kolejnych dniach nauki wykorzystują to odkryie do dalszych eksperyentów, zadań,ćwiczeń, poznają zastosowanie odkrycia w sytuacji nowej. 

Edukacja przez ruch (EPR) – pedagogiczny system kształcenia i terapii, który jest zbiorem różnorodnych technik i metod pracy z dzieckiem  wykorzystujących naturalny ruch organizmu w procesie uczenia się. 

Integracja sensoryczna –  proces organizacyjny docierających do ciała informacji pochodzących z poszczególnych układów zmysłowych, tak aby mogły być wykorzystane   w celowym działaniu. Mózg w tym procesie informacje rozpoznaje, organizuje, rejestruje i przekazuje bodziec do tzw. efektorów. Ćwiczenia systemu EPR prowadzą do zwiększania poziomu integracji sensorycznej.

Integracja psychiczna - według psychologii tomistycznej proces organizacji pracy wszystkich zmysłów człowieka. Zewnętrznych tzw. receptorów, a także wewnętrznych tzw. procesów umysłowych jak: wyobraźnia, pamięć, osąd użyteczności, czy intelekt.

Karta pracy - zabawy w systemie EPR – graficzno - konstrukcyjna  impresja utworzona przez dzieci w trakcie ćwiczeń i zabaw systemu przeznaczona jako środek dydaktyczny do realizacji treści kształcenia.  

Kinezjologiczna gra dydaktyczna – gra dydaktyczna zawierająca reprezentatywne dla systemu EPR ćwiczenia w wyniku której powstaje karta pracy. Każda kinezjologiczna gra dydaktyczna charakteryzuje się wykorzystaniem optymalnego ruchu całego ciała oraz rytmicznymi procedurami poruszania się. Kinezjologiczna gra dydaktyczna wyłania się najczęściej z kinezjologicznej zabawy dydaktycznej, jest jej przekształceniem, które powstaje na skutek dojrzewania społecznego dzieci i wykorzystania przez nie zdobytych doświadczeń w sytuacjach nowych. Gra zawiera w sobie zawsze elementy dopingujące, reguły stosowania zawartych w niej ćwiczeń systemu EPR,  element honorowej rywalizacji oraz aspekt losowy. 

Kinezjologiczna zabawa dydaktyczna – zabawa dydaktyczna zawierająca reprezentatywne dla systemu EPR ćwiczenia w wyniku której powstaje karta pracy. Każda kinezjologiczna zabawa dydaktyczna charakteryzuje się wykorzystaniem optymalnego ruchu całego ciała oraz rytmicznymi procedurami poruszania się. 

Kinestezja – inaczej zmysł ruchu – stymulowany przez ruch i czucie ruchu dostarcza informacji o : ciężarze, oporze, o położeniu itd. Kinestezja to zmysł bardziej precyzyjny niż propriocepcja. 

Koło holizmu w systemie EPR – narzędzie badawcze  przedstawiające symbolicznie wszystkie obszary rozwoju człowieka przeznaczone do : sprawdzania  poprawności  konstrukcji zajęcia zintegrowanego,diagnozowania rozwoju umiejętności dzieci.

Koło pierwszej zasady dydaktycznej  systemu EPR – narzędzie badawcze  potrzebne do opisu i prawidłowej konstrukcji sytuacji edukacyjnych zgodnych z pierwszą zasadą dydaktyczną zawartą w nazwie systemu EPR. Struktura koła przedstawia wszystkie formy ruchu, które nauczyciel powinien zaplanować organizując zajęcia według założeń systemu EPR. 

Koło drugiej zasady dydaktycznej  systemu EPR – narzędzie badawcze  potrzebne do opisu i prawidłowej konstrukcji sytuacji edukacyjnych zgodnych z drugą zasadą dydaktyczną systemu EPR. Struktura koła przedstawia procesy, które uruchamiane w trakcie zajęć umożłiwiają intensywne uczenie się przy pomocy wyobraźni. System EPR oragnizuje zatem ruch w sensie fizycznym , ale równeiż ruch w obrębie samych procesów umysłowych co jako organizacja prowadzi do pełnej integracji psychicznej. 

Koło trzeciej zasady dydaktycznej  systemu EPR – narzędzie badawcze  potrzebne do opisu i prawidłowej konstrukcji sytuacji edukacyjnych zgodnych z trzecią zasadą dydaktyczną  systemu EPR. Struktura wewnętrzna koła przedstawia właściwy proces komunikacji wychowawcy, pedagoga, aby jej skutkiem stała się pełna motywacja do aktywności poznawczej. Propozycja komunikacji  trzeciej zasady dydaktycznej zakorzeniona jest w pedagogice Janusza Korczaka.    

Koło czwartej zasady dydaktycznej  systemu EPR – narzędzie badawcze  potrzebne do opisu i prawidłowej konstrukcji sytuacji edukacyjnych zgodnych z czwartą zasadą dydaktyczną  systemu EPR. Struktura wewnętrzna koła przedstawia wartości, które powinny stać się udziałem, doświadczeniem wszystkich członków grupy, aby wychowawczy sens w niej uczestnictwa jednoczył grupę i ją rozwijał. Przedstawione w kole wartości zaczerpnięte z pedagogiki wybitnego polskiego pedagoga Kazimierza Lisieckiego " Dziadka" tworzą przestrzeń wychowawczą  dla dziecka, jednocześnie stanowiąc źródło do tworzenia w grupie stosownych umów społecznych. 

Koło piątej zasady dydaktycznej  systemu EPR – narzędzie badawcze  potrzebne do opisu i prawidłowej konstrukcji sytuacji edukacyjnych zgodnych z piątą zasadą dydaktyczną  systemu EPR. Struktura wewnętrzna koła przedstawia cztery wzory uczenia się mózgu na których oparte powinny być zjęcia prowadzone według założeń systemu EPR.  Dla prawidłowej budowy ćwiczeń, zadań, zabaw i odpowiedniej propozycji zajęć kierowanych do dzieci koło zawiera wewnetrzną strukturę spójną z czterema wzorami uczenia się mózgu, która okresła na poziomie ogólnym konkretne techniki uczenia stosowane w systemie EPR. 

Koło szóstej zasady dydaktycznej  systemu EPR  – narzędzie badawcze  potrzebne do opisu i prawidłowej konstrukcji sytuacji edukacyjnych zgodnych z szóstą zasadą dydaktyczną  systemu EPR. Struktura wewnętrzna koła przedstawia dwa wajemni zależne mechanizmy uczenia się człowieka: cielesny i intelektualny. Prawidołowo konstruowana karta pracy przez uczniów  podczas zajęć systemu EPR prezentuje stan umiejętności i sprawności w zakresie tychże mechanizmów. Koło wykorzystać można do zaplanowania diagnozy, a kartę pracy jako narzędzie diagostyczne. 

Koło siódmej zasady dydaktycznej  systemu EPR  – narzędzie  badawcze  potrzebne do opisu i prawidłowej konstrukcji sytuacji edukacyjnych zgodnych z siódmą zasadą dydaktyczną  systemu EPR. Struktura wewnętrzna koła przedstawia istotne, konieczne mechanizmy, które zachodzą podczas procesu uczenia się metodami aktywizującymi. 

Koło ósmej  zasady dydaktycznej  systemu EPR   – narzędzie  badawcze  potrzebne do opisu i prawidłowej konstrukcji sytuacji edukacyjnych zgodnych z ósmą zasadą dydaktyczną  systemu EPR. Struktura wewętrzna koła przedstawia dwa integralne obszary kształcenia i ilustruje jednocześnie wzajemną zalezność procesu uczenia i wychowania.  

Koło zintegrowanego uczenia – narzędzie badawcze systemu EPR w sposób symboliczny przedstawia trzy poziomy zmysłowych władz poznawczych biorących udział w uczeniu się  : zmysłową władzę poznawczą zewnętrzną , zmysłową władzę poznawczą wewnętrzną , czyli procesy umysłowe oraz najwyższą wewnętrzną władzę poznawczą jaką jest intelekt. Koło jest narzędziem pomocnym w  organizacji i planowaniu holistycznego  pola doświadczeń edukacyjnych.   

Kompetencja miarowych uderzeń - naturalna umiejętność wychwytywania miarowych rytmów z otoczenia, będąca efektem rozwojowym okresu prenatalnego.

Konspekt sytuacji edulacyjnej w systemie EPR - zarys,szkic,streszczenie,plan sytuacji edukacyjnej w systemie EPR nazywamy konspektem. Forma konspektu jest sprawą indywidualną każdego nauczyciela, który systemem pracuje. Ważne są natomiast elementy stałe, które konspekt zawierać powinien, aby w sposób poprawny jego treść zakorzeniona była w założeniach systemu EPR. Konspekt zawiera odniesienia do wszystkich zasad dydaktycznych systemu EPR. Ćwiczenia, zadania, eksperymenty naukowe, zabawy oraz gry  zawarte w kospekcie mają określone współzależne funkcje rozwojowe. 

Kształcenie zintegrowane - system kształcenia oparty na wspieraniu naturalnych procesów integracji sensorycznej i psychicznej w toku całościowego, a więc holistycznego rozwoju. 

Metoda dynamicznych obrazów - jedna z metod systemu EPR, oparta na poznawczej koncepcji rozwijającego się dziecka. Pozwala na zintegrowaną aktywność ciała i umysłu dziecka, wykorzystując naturalny i zaplanowany ruch. Dynamiczny obraz tworzą podczas zajęć zaktywizowane do działania dzieci, stają się nim również wytwory ich działalności, czyli karty pracy. Metoda relizuje się podczas jednego zajęcia lub gdy nauczyciel pracuje tekstem literackim także podczas cyklu zajeć.  Nauczyciel obserwując dzieci w ich spontanicznym działaniu wchodzi w dynamikę ich aktywności (ruchomy przestrzenny  obraz pierwszy) i wyprowadza przy pomocy ruchu i muzyki pierwszą zabawę kierowaną ( ruchomy przestrzenny obraz drugi), aby na niej zbudować holistyczną zabawę dydaktyczną będącą programową istotą spotkania ( ruchomy, przestrzenny obraz trzeci ). W wyniku zajęcia powstaje dynamiczny obraz - karta pracy. W sposób szczególny metoda dynamicznych obrazów odnosi się do nauki czytania. Nauczyciel czytając dzieciom organizuje dla nich przestrzeń badawczą, aby zbierały w trakcie zabawy wrażenia dotyczące rozumienia pojęć ukrytych w tekście. Ten polisensoryczny aspekt zabawy prowadzi do wzmocnienia doznań i rozumienia kolejnych fragmentów tekstu. Nauczyciel w trakcie czytania opowiada, mówi tekst z pamięci, czasami interpretuje,rymuje a wszystkie części tekstu dzieci ilustrują albo ruchem, albo graficznie, często same tworzą tekst lub go powtarzają, przekształcają, uzupełniają. Zabawa przepełniona jest wielkokierunkową aktywnością, tajemnicami, odkryciami. Przestrzeń literacka tekstu staje się dla dzieci miejscem polisensorycznej aktywności i integracji czynnościowej. Dzieci uczestnicząc w zabawach prowadzonych metodą dynamicznych obrazów uczestniczą w świczeniach : sluchania, mówienia, artykulacji, czytania obrazami, pisania jako kreślenia ( malowania, rysowania) w okresie przedliterowym. W okresie literowym pojawiają się także w zabawie elementy czytania tekstu oraz pisania.  

Metoda matematyczne laboratorium - jedna z metod systemu Edukacja przez ruch oparta na poznawczej teorii rozwijającego się dziecka. Pozwala na zintegrowaną aktywność ciała i umysłu dziecka, wykorzystując naturalny i zaplanowany ruch. W metodzie zastosowanie mają wszystkie klasyczne techniki systemu jednak ich pojawienie się w trakcie zabawy jest zawsze przypadkowe, nieoczekiwane, niezpalanowane. Istotą metody jest rozpoczęcie zabawy bez jakiegokolwiek planu np. trzymam piłkę - bawimy się piłką, leży na stole skakanka - bawimy się skakanką,  oraz  zainicjowanie  poprzez aktywność ruchową w przestrzeni aktywności matematycznej przede wszystkim. Metoda oparta jest na tzw. strategii percepcyjno - innowacyjnej dzieci, którą nauczyciel wspiera. 

Metoda graficzne rękodzieło - jedna z metod systemu Edukacja przez ruch oparta na poznawczej teorii rozwijającego się dziecka. Pozwala na zintegrowaną aktywność ciała i umysłu dziecka, wykorzystując naturalny i zaplanowany ruch. Metoda dotyczy samodzielnej eksploracji i odkrycia budowy kształtu liter pisanych i cyfr przy pomocy stosownego układu dłoni na gładkiej kartce papieru, a potem liniaturze. Dzieci samodzielnie konstrujują zapis odkrytych liter i cyfr. Metoda jest propozycją pozostającą w opozycji do uczenia pisania na podstawie śladu ( pisania po śladzie ). 

Opóźniona gratyfikacja – umiejętność z zakresu rozwoju emocjonalnego i społecznego rozwijana poprzez  ćwiczenia systemu EPR, wyrażająca się poprzez odpowiednie zachowanie np. czekanie na właściwy moment, aby wykonać czynność, czekanie na swoją kolej.

Origami - baje - ogólnorozwojowa metoda uczenia przy pomocy płaskich technik sztuki origami, należąca do systemu EPR. W metodzie nauczyciel organizuje powiązane tematem kolejne zdarzenia edukacyjne, które dzieci ilustrują stosując poznane techniki systemu EPR oraz wybrane  modele origami z uwzględnieniem zasady poglądowości i stopniowania trudności. Układ sytuacji edukacyjnych - zdarzeń rozwija myślenie przyczynowo - skutkowe, prowadzi do utworzenia zbioru obrazków, które tworzą książeczkę - baję ( origami - baje postępujące ) lub jeden obraz ( origami - baje wynikowe ).

Origami - story - jedna z wielu metod uczenia przy pomocy sztuki origami, należąca do systemu EPR. Składające papier dziecko animuje trzymaną formą, przekształca ją i przetwarza w kolejne modele będące reprezentacją słów - kluczy, które w opowiadaniu stosuje nauczyciel. Ostateczny model współgra z finałem opowiadania. Metoda  jest przykładem holistycznej i poznawczej  koncepcji rozwoju dziecka. 

Poznawcza koncepcja rozwijającego się dziecka - podstawa naukowa systemu EPR - pedagogiczna koncepcja opisująca naukę i rozwój dziecka, przyjęta przez prof. Ryszarda Więckowskiego. Orzeka między innymi, że rozwój warunkowany jest przez układ tworzący i przetwarzający informacje. Układem tworzącym są sytuacje edukacyjne, układ przetwarzający stanowi dziecko. Dziecko jest w tej koncepcji układem samodzielnym, autonomicznym, i twórczym - przetwarzając informacje, kreuje nowe, które podlegają kolejnemu przetwarzaniu.  

Propriocepcja – postrzeganie samego siebie – czucie głębokie. Stanowi istotny element obrazu ciała. Pojęcie pochodzi z łaciny i składa się ze słów proprio - własny, oraz capere - objąć, przyjąć. Receptory rozmieszczone są w ścięgnach i mięśniach, a także w  stawach ( proprioreceptory nazywane są także mechanoreceptorami).

Równoważny wachlarz - papierowy model wachlarza składany według metody origami - story, służący do przeprowadzenia wybranych ćwiczeń systemu EPR. 

Temat konspektu sytuacji edukacyjnej w systemie EPR-   to krótkie wyrażenie istoty sytuacji edukacjnej najcześciej nawiązujące do najważniejszego odkrycia, które podczas zajęć  ma stać się udziałem dzieci. Może przybrać także formę nazwy zabawy w którą się bawią np. Papierowe królestwo, Ulica matematycznych kroków itp.Rzadziej tytuł konspektu nawiązuje do tytułu tekstu literackiego który podczas zajęć jest wykorzystywany,chyba, że jest nośny i dotyczy istoty doświadczeń dzieci, ich bezpośredniej aktywności np. Plama ( dzieci wykonują plamy ) . Temat zawsze nawiązuje do ogólnego celu zajęcia, czyli odkrycia: prawdy, faktu, formy, kształtu, modelu, zjawiska itd. Odkrycie takie to umysłowa konstrukcja nowego obrazu przedstawiającego fragment rzeczywistości z otoczenia dziecka. Zostaje samodzielnie włączona do jego wcześniejszej wiedzy i umiejętności z uwagi na dostrzegalną przez ucznia jej użyteczność, funkcjonalność.